De rookpaal op NS-stations is verleden tijd. Vandaag werd de laatste rookpaal verwijderd door spoorwegbeheerder ProRail en symbolisch aan het Spoorwegmuseum geschonken. De maatregel is het gevolg van de wens van NS om stations geheel rookvrij te maken.
In 2019 kondigde NS al aan om binnen twee jaar naar rookvrije stations te streven. Het ging nog sneller. Sinds begin september hebben ProRail en NS 330 rookpalen op ongeveer 100 van de ruim 400 stations in Nederland weggehaald. De rookpalen krijgen in de toekomst een nieuwe duurzame bestemming, bijvoorbeeld als oplaadpaal voor elektrische fietsen.
Ans Rietstra, COO bij ProRail: ‘Ik ben trots op de stap die wij hier als spoorsector zetten. Dat heeft heel wat voeten in aarde gehad, want het betekent nogal wat voor mensen die roken, maar we voelen allemaal dat dit het moment is. De sigaret hoort niet meer thuis op de stations.’
In april stopte de NS al met de verkoop van tabak in haar eigen winkels. Met deze maatregelen dragen ProRail en NS bij aan de bredere maatschappelijke beweging ‘op weg naar een Rookvrije Generatie’.
Een rookvrij OV
Met het groeien van de Rookvrije Generatie-beweging, gaan er de afgelopen jaren steeds vaker stemmen op om het openbaar vervoer én de omgeving volledig rookvrij te maken. Zo deden in 2017 diverse Amsterdamse huisartsen een oproep aan hun gemeente om roken bij alle tram- en bushaltes in de stad te verbieden.
Enkele Nederlandse gemeenteraden spraken na de gemeenteraadsverkiezingen in 2018 af het openbaar vervoer in hun gemeente volledig rookvrij te maken. Veel media-aandacht was er begin juni voor de gemeente Losser toen zij de daad bij het woord voegden en enkele bushaltes daadwerkelijk rookvrij verklaarden.
Zien roken, doet roken
Een rookvrij openbaar vervoer draagt bij aan een rookvrije generatie. Niet alleen volwassenen maken immers gebruik van het openbaar vervoer, ook kinderen en scholieren reizen via trein, tram, metro of bus naar en van school. Zij zien dan niet alleen rokende medereizigers, maar ook autoriteitsfiguren – zoals conducteurs – die roken. Onderzoek laat zien dat als kinderen anderen zien roken, zij indirect gestimuleerd worden om zelf ook te gaan roken.
Tweedehands rook
Rookvrije perrons en bushaltes zorgen dat niet-roken steeds meer de norm wordt én dat niet-rokers minder vaak ongevraagd ‘meeroken’ en tweede- of derdehands tabaksrook inademen. Tabaksrook bestaat voor een groot deel uit fijnstof: heel kleine stofdeeltjes die diep in de longen kunnen komen. Er zweeft altijd een kleine hoeveelheid fijnstof door de lucht en dat kan meestal geen kwaad. Een hoge concentratie zorgt wel voor gezondheidsproblemen. Dat zie je bijvoorbeeld in steden met smog, waar veel fijnstof in de lucht zit en veel mensen luchtwegklachten hebben.
Museumstuk
Door het schenken van de laatste rookpaal aan het museum verandert de rookpaal van een gebruiksobject in een museumstuk. Peter-Paul de Winter, hoofd collecties van het Spoorwegmuseum: ‘We zijn ontzettend blij om de laatste rookpaal van NS en ProRail in onze collectie op te nemen. Met een toekomstige “rookvrije generatie” zal de museale waarde van dit object over een aantal jaar alleen maar groter worden. We zullen dit icoon van dan vervlogen tijden ongetwijfeld aan onze bezoeker laten zien.’
