vrouwen-roken-cijfers

Feiten en cijfers over roken

Van de Nederlandse bevolking van 18 jaar en ouder rookte in 2019 bijna een op de vijf Nederlanders. Ongeveer driekwart van deze rokers rookt dagelijks (15,8%).

Het aantal rokers in Nederland neemt af. In 2019 rookte 21,7% van de bevolking van 18 jaar en ouder. Dat zijn net iets minder dan 3 miljoen mensen. In 2014 rookte nog 25,7% van de volwassen bevolking. Hoogopgeleiden roken minder vaak dan lager opgeleiden. Drie procent van de Nederlanders is een zware roker; zij roken 20 of meer sigaretten per dag.

In 2019 deed bijna een derde (32,8%) van de rokers in de 12 maanden daarvoor een serieuze stoppoging. 1,9% van de volwassenen rookte in 2019 regelmatig een elektronische sigaret.

Bijna 20.000 rookdoden per jaar

Nederland telt in totaal circa 3 miljoen rokers en 2 miljoen van hen zullen door roken overlijden. Elk jaar sterven bijna 20.000 mensen (bron: RIVM) als gevolg van roken en 20 tot 30 procent van alle kanker wordt veroorzaakt door roken.

Roken is in Nederland een van de belangrijkste doodsoorzaken. In 2017 overleden in Nederland naar schatting 19.420 mensen van twintig jaar en ouder aan de directe gevolgen van roken. Dit betekent dat in Nederland 12,9% van alle sterfgevallen van 20 jaar of ouder aan roken kan worden toegeschreven. Wereldwijd is 11,5% van alle doden het gevolg van roken.

Roken is de belangrijkste oorzaak voor longkanker, COPD (Chronic Obstructive Pulmonary Disease), slokdarmkanker, strottenhoofdkanker en mondholtekanker. In 2017 kon in Nederland 89% van de sterfte door longkanker bij mannen en 73% van de sterfte door longkanker bij vrouwen worden toegewezen aan roken.

In 2016 overleden in Nederland naar schatting 19.587 mensen van twintig jaar en ouder aan de directe gevolgen van roken. Dit betekent dat in Nederland 13,1% van alle sterfgevallen van 20 jaar of ouder aan roken kan worden toegeschreven.

De werkelijke sterfte die gerelateerd is aan roken ligt hoger, omdat het effect van passief roken nog niet is verdisconteerd. De jaarlijkse sterfte door meeroken wordt geschat op enkele duizenden gevallen door hartaandoeningen, enkele honderden gevallen door longkanker en enkele tientallen gevallen van wiegendood.

Meeroken: wereldwijd jaarlijks 600.000 doden

Wereldwijd is naar schatting één op de honderd sterfgevallen het gevolg van passief meeroken. Jaarlijks sterven in totaal naar schatting 600.000 niet­-rokers aan de gevolgen van passief roken (Öberg et al., 2010; WHO, 2013). De sterfte ontstaat vooral door hartziekten, luchtweginfecties, astma en longkanker. Passief meeroken leidt tot een 20 tot 30 procent hogere kans op een hartinfarct en longkanker.

Roken is nog steeds de belangrijkste oorzaak van ziekte en sterfte in Nederland: 13,1% van de totale ziektelast komt door roken.

  • Mensen die zelf niet roken, maar regelmatig meeroken, hebben een verhoogde kans op longkanker van 20-30%.
  • Naast longkanker verhoogt meeroken het risico op ziekten in de kransslagaders, zoals een hartinfarct, met 15-30%. Het risico op een beroerte is 20-30% hoger bij regelmatig in de rook zitten.
  • Verder blijkt uit verschillende internationale onderzoeken dat in regio’s waar een rookverbod wordt ingesteld in de publieke ruimten, dat het aantal acute hartinfarcten afneemt. Waarschijnlijk heeft dit te maken met een vermindering van meeroken.

Roken belangrijkste oorzaak longkanker

Roken is de belangrijkste oorzaak voor longkanker, COPD (Chronic Obstructive Pulmonary Disease), slokdarmkanker, strottenhoofdkanker en mondholtekanker. 89% van het aantal mannen en 73% van het aantal vrouwen dat aan longkanker overlijdt, is toe te schrijven aan roken.

In 2017 overleden 10.353 mensen aan longkanker; 8.593 gevallen (83%) zijn toe te schrijven aan roken. Dat zijn ruim 23 gevallen per dag. Het argument dat milieuvervuiling een belangrijke rol speelt mag waar zijn, maar de belangrijkste oorzaak is toch echt het roken van tabak.

Hoe meer hoe vaker

Hoe meer je rookt, hoe groter de kans op longkanker. Bij 15 sigaretten per dag is de kans 5 keer groter. Bij meer dan 20 sigaretten wordt de kans 25 keer zo groot. Het goede nieuws is dat stoppen helpt. Als je voor je 50ste jaar stopt, neemt de kans op longkanker met 90% af.

Andere ziektes

Behalve longkanker veroorzaakt roken nog vele andere ziekten. In onderstaande tabel zie je 15 verschillende ziektes die zijn gerelateerd aan roken. Per ziekte zie je hoeveel mannen en vrouwen in 2017 zijn overleden aan deze ziekte als gevolg van roken.

Het percentage tussen haakjes laat zien hoe groot het gedeelte is van mensen die overleden aan deze ziekte als gevolg van roken, ten opzichte van het totaal aantal mensen dan overleed aan deze ziekte. Zo gingen in 2017 2.900 vrouwen dood aan borstkanker, waarvan 232 gevallen (8%) toe te wijzen is aan roken.

Aandoening Mannen Vrouwen
Longkanker 5478 (89%) 3115 (73%)
COPD 2930 (85%) 2297 (68%)
Coronaire hartziekten 892 (18%) 284 (9%)
Slokdarmkanker 738 (54%) 213 (42%)
Hartfalen 428 (14%) 273 (6%)
Beroerte 365 (10%) 223 (4%)
Alvleesklierkanker 249 (17%) 178 (13%)
Darmkanker 223 (12%) 137 (8%)
Blaaskanker 258 (30%) 80 (21%)
Borstkanker 0 (0%) 232 (8%)
Mondholtekanker 125 (62%) 85 (50%)
Strottenhoofdkanker 156 (85%) 44 (80%)
Diabetes 96 (7%) 58 (4%)
Nierkanker 108 (19%) 44 (13%)
Maagkanker 81 (10%) 31 (7%)
Totaal 12126 7294

Bij COPD is er sprake van chronische bronchitis of longemfyseem. Bij coronaire hartziekten is de kransslagader beschadigd wat kan leiden tot hartinfarct of angina pectoris.

(Long)kanker en roken

Longkanker is een van de meest voorkomende vormen van kanker bij mannen en vrouwen in Nederland, en kent een zeer hoog sterftecijfer. Onder niet-rokers is longkanker een zeldzame ziekte. Vooral het percentage vrouwelijke longkankerpatiënten baart zorgen.

Mannen krijgen minder longkanker, vrouwen meer

Waar longkanker onder mannen een dalende trend laat zien, stijgt het aantal vrouwen dat longkanker krijgt. Bij vrouwen stijgt het aantal nieuwe gevallen van longkanker al sinds 1960, met name omdat vrouwen – in tegenstelling tot mannen – vanaf de jaren zestig meer zijn gaan roken. Deze stijging heeft zich in de periode 1990­-2011 voortgezet, hoewel deze stijging sinds 2008 is afgezwakt. In absolute getallen is het aantal vrouwen dat jaarlijks longkanker krijgt nog steeds kleiner dan het aantal mannen dat jaarlijks longkanker krijgt. Longkanker en andere roken-gerelateerde ziekten zijn een van de grootste volksgezondheidsproblemen.

Sterftecijfer 20 à 30 procent omlaag als iedereen stopt met roken

Stoppen met roken is de beste manier om de kans op (long)kanker te verkleinen. Als niemand meer rookt, zal het aantal gevallen van kanker met 20 tot 30 procent afnemen. Omdat het sterftecijfer bij longkankerpatiënten erg hoog is, zal ook het aantal mensen dat overlijdt aan kanker met 20 à 30 procent afnemen.

Hoeveel mensen proberen jaarlijks met roken te stoppen?

Van alle rokers heeft 62 procent ooit een serieuze stoppoging ondernomen. In 2019 deed bijna een derde (32,8%) van de rokers in de 12 maanden daarvoor een serieuze stoppoging.

Steeds meer rokers gebruiken de e-sigaret als hulpmiddel om te stoppen met roken. In 2013 verdrievoudigde het gebruik van e-sigaretten ten opzichte van 2012.

Hoe schadelijk is roken voor de gezondheid?

Roken is zeer schadelijk voor de gezondheid. Een op de twee rokers overlijdt (vroegtijdig) aan de gevolgen van roken. Een op de vier rokers sterft al vóórdat hij 65 jaar is. Veel mensen denken dat roken (en meeroken) vooral longkanker veroorzaakt. Maar door te roken, loopt iemand ook meer risico op het ontwikkelen van hart- en vaatziekten, diabetes of longziekten. Roken verhoogt de bloeddruk en de cholesterolwaarde. Beide vormen een belangrijk risico voor hart- en vaatziekten.

Wat zijn redenen om te stoppen met roken?

Zorgen over de eigen gezondheid of de gezondheid van kinderen (indien van toepassing) vormen de belangrijkste motivatie voor stoppen onder zowel huidige rokers als ex-rokers, gevolgd door advies door deskundigen en advies of ondersteuning van familie of vrienden.

  • Van alle huidige rokers geeft 86,7% aan dat zorgen over hun eigen gezondheid zou motiveren om te stoppen.
  • Van de rokers met kinderen geeft 90,9% aan dat zorgen om hun kinderen zou motiveren om te stoppen.
  • Ook voor recente ex-rokers (die sinds 2013 zijn gestopt) zijn dit naar eigen zeggen belangrijke redenen geweest om te stoppen.
  • Van de huidige rokers denkt 75,9% dat een advies van een dokter of andere deskundige zou motiveren tot stoppen.
  • Voor de ex-rokers ligt dit veel lager: minder dan een derde (32,4%) geeft aan dat een advies van een deskundige hen heeft gemotiveerd om te stoppen.
  • Een dergelijk verschil is ook aanwezig voor de beschikbaarheid van gratis of goedkope stoppen-metroken medicatie: van de huidige rokers geeft de helft (51,2%) aan dat dit zou motiveren tot stoppen, terwijl dit voor één tiende van de ex-rokers (9,0%) naar eigen zeggen een motivatie is geweest om te stoppen.
  • Bij meer dan de helft van zowel de rokers (64,7%) als ex-rokers (57,0%) motiveert – of motiveerde – advies of ondersteuning van familie of vrienden tot stoppen met roken.
  • Ondersteuning via een telefonische of internet hulplijn motiveert het minst tot stoppen, indien van toepassing, voor zowel rokers (14,1%) als ex-rokers (8,1%). Een kanttekening bij deze vraag is dat respondenten niet altijd de keuze hadden voor ‘niet van toepassing’, en mogelijk niet met genoemde antwoordopties te maken hebben gehad, hier van af weten en/of er mee in aanraking zijn gekomen.

Wil jij stoppen met roken? Ontdek wat het beste voor jou werkt:

Menu
Start chat
1
Hoi! 👋

Heb je een vraag? We zijn het snelst bereikbaar via de app. Stuur gerust een berichtje!